ایل چگنی - طایفه شاه کرمی

 نان در فرهنگ مردم ما

مردم ما دارای فرهنگ و تمدنی کهن بوده که نسل به نسل آن را از نیاکان خود تا به امروز حفظ نموده اند، در مورد نان، افسانه ها، اعتقادات، باورها، شعر و ضرب المثل های زیادی وجود دارد که همه ریشه در فرهنگ و تمدن دیرینه این دیار دارد.

به عنوان مثال:

به نان قسم می خوریم، چون آن را بسیار مقدس و با ارزش می دانیم.

کمترکسی نان را با چاقو و یا قیچی می برد، چون این کار را گناه می دانیم.

کمتر نانوایی نان را شمرده و دست مشتری می دهد، چون می دانند کسی نان اضافه  برنمی دارد.

تکه های نان را از روی زمین و سر راه برداشته، بوسیده به پیشانی گذاشته و گوشه ای می گذاریم،

چون دیدن آن را در کف معابر و یا زیر دست و پا بی احترامی و گناه می دانیم.

آن را به عنوان بهترین هدیه به کمر عروس بسته و راهی خانه بخت می نماییم چون معتقدیم با خود خیر و برکت دارد.

فردی اگر بداند داخل ظرفی نان وجود دارد هرگز روی آن ظرف نخواهد نشست.

معتقد هستیم اگر کسی نان دست کسی را بخورد هرگز و در هیچ موردی نباید به او خیانت  بکند، چون نمک گیر او شده است.

معتقدیم میزبان که نان را روی سفره گذاشت باید شروع به خوردن نماییم، چون چیزی را بهتر و بالاتر از نان نمی دانیم.

نان شاید تنها موادغذایی باشد که هنگامی چند عدد  از آن را به همسایه ای قرض می دهیم به همان تعداد برمی گرداند.

گاهی نان را معادل مرد خانه بکار می بریم  مثل، نان آور خانه

 بعضی مواقع نان را معادل شغل بکار می بریم.

داستان

می گویند روزی زنی در مطبخی مشغول پخت نان بوده است، کودکش که کنار او بوده خود را خیس می کند، زن از ندانم کاری و سهل انگاری کودک خود را با یکی از نان های پخته شده پاک می کند، خدا بر او خشم گرفته و  او  را محکم بر تخته جلوی دست او کوبیده و ساچ یا تابه داغ را بر پشت او می نهد و  او را به شکل لاک پشتی  در می آورد و حالا معتقدند لاک پشت ها از نسل آن زن مورد خشم خدا هستند.

ضرب المثل ها

آنکه  دندان دهد، نان دهد، منظور اینست که نباید از فرزند زیاد ترسید روزی دهنده خداست و هر موجودی رزق روزی خود را همراه خود دارد.

 (بز  که  اجلش  میا  نون  شوون  موره)

اجل بز که فرا می رسد نان چوپان خود را می خورد، این ضرب المثل را زمانی بکار می برند که کسی به حق خود قانع نبوده و به ولی نعمت خود پشت می کند.

 (نو  د  حونش  نوی  پیاز میخری)

نان در خانه نداشت پیاز می خرید، این ضرب المثل را برای کسانی بکار می برند که حساب دخل و خرج خود را ندارند و یا پایشان را به اندازه ی گلیم خود دراز نمی کنند.

 (گدا چه  نونی وِش  به ای  چه نونی دِش بسونی)

گدا چه نانی به او بدهید چه نانی از او بگیرید، در مورد انسانهایی بکار می رود که تهیدست اما  آزاده اند.               

نو حر منو  و  گایلون جافر (نان خور من و گاو چران جافر)

این ضرب المثل را برای افرادی بکار می برند که خرج و مخارج آنان با شخصی دیگر اما برای فرد دیگری کار می کند.       

         ابر و باد و مه و خورشید و فلک در کارند

          تا تو نانی به کف آری و به غفلت نخوری